ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΙΧΝΗΛΑΤΗΞεκινώντας την προσπάθεια για την διάσωση και διάδοση του Κρητικού Ιχνηλάτη, μοιραία το ερώτημα που παρουσιάστηκε είναι, από πότε βρίσκεται αυτό το σκυλί στην Κρήτη; Ακόμα και αφού λίγο πολύ γνωρίζουμε την αρχαία προέλευση του το επόμενο ερώτημα που θέλει απάντηση είναι, από που προέρχεται ο Κρητικός Ιχνηλάτης; Είναι απόγονος των Φαραωνικών σκύλων όπως λογικά υποθέτουμε; ή μήπως ήρθε στην Κρήτη από κάπου αλλού; Γιατί από τις έρευνες δέν προκείπτουν στοιχεία που να δείχνουν την παρουσία σκύλου άγριου αλλά υπάρχουν στοιχεία σκύλων μονάχα μετά την κατοίκιση της Κρήτης από ανθρώπους, (τουλάχιστον για την ώρα) άρα ο σκύλος ήρθε μαζί με τους πρώτους κατοίκους της Κρήτης και στην συνέχεια αυτό που γνωρίζουμε σίγουρα είναι ότι απέκτησε μεγάλη φήμη ώστε να έξαγεται κιόλας. Σε αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε δημοσιεύοντας διάφορα άρθρα από αρχαίους συγγραφείς αλλά και πίο σύγχρονους περιηγητές οι οποίοι επισκεύθηκαν την Κρήτη. Ακόμα θα δημοσιεύσουμε και διάφορες μελέτες πανεπιστημιακών ιδρυμάτων σχετικών με την προέλευση, γενικά των σκύλων, αλλά και συγγενών φυλών του Κρητικού Ιχνηλάτη, όπως και του ίδιου του Κρητικού Ιχνηλάτη. Οι μελέτες αυτές για μας σκοπό έχουν να εμβαθύνουμε την γνώση για την προέλευση του σκύλου μας αλλά και την στήριξη του μέλλοντος του. Τα άρθρα αυτά για διευκόλυνση τα έχουμε τοποθετήσει στις παρακάτω τρείς σελίδες αυτής της Ιστοθέσης.
1. Επιστημονική έρευνα
2. Η καταγωγή τών σκύλων
3. Ιστορικές αναφορές
Τα παρακάτω κείμενα δόθηκαν για δημοσίευση με σκοπό την καλύτερη μελέτη για τον Κρητικό Ιχνηλάτη από τον τέως Πρόεδρο του ΠΑ.ΣΥ.Π.Δ.Ι.Π. και κτηνίατρο, τέως Δ/ντη Κτηνιατρικής Κρήτης κ. Ιωάννη Καραβαλάκη τα οποία έχει στην προσωπική του βιβλιοθήκη και κάποια από αυτά είναι πολύ σπάνια. Εμείς τα δημοσιεύουμε αυτούσια για την μελέτη τους αλλά και ως απόδειξη της συνεχούς παρουσίας του Κρητικού Ιχνηλάτη από την Μινωική εποχή μέχρι και τις μέρες μας. Προκαταβολικά τον ευχαριστούμε όχι μόνο γι' αυτό αλλά και για την δημιουργία του πρώτου Συλλόγου για την διάσωση της Ιθαγενούς πανίδας της Κρήτης, που εξαιτίας του σήμερα βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να διαφημίζουμε τον σκύλο μας σε όλη την Ευρώπη.
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΝΗΣΟΥΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ (1700-1702)
του Joseph Pitton de Tournefort
(Από το έργο Relation d'un voyage du Levant, Σελίδα 109)
....Τα σκυλιά της Κρήτης είναι όλα νόθα λαγωνικά κακοφτιαγμένα πολύ λιγνά και σβέλτα, και όλα ανήκουν στην ίδια ράτσα. Το τρίχωμα τους είναι αρκετά άσχημο και από την εμφάνιση τους φαίνεται ότι είναι κάτι μεταξύ λύκου και αλεπούς. Δεν έχουν χάσει τίποτε από την παλαιά τους ικανότητα και, φυσικά, είναι όλα σπουδαίοι κυνηγοί λαγών και μικρών χοίρων. Όταν τα σκυλιά αυτά συναντώνται μεταξύ τους, δεν αποφεύγουν το ένα το άλλο, αλλά σταματούν και αρχίζουν να γρυλλίζουν δείχνοντας τα δόντια τους, πού δεν είναι και το ασχημότερο μέρος του σώματος τους. Μετά από αυτό απομακρύνονται ήρεμα. Δεν βλέπει κανείς άλλο είδος σκύλου στο νησί Φαίνεται ότι διατηρήθηκε από την εποχή της ωραίας Ελλάδος. Στους αρχαίους δεν αναφέρονται παρά μόνον τα σκυλιά της Κρήτης και της Λακαιδέμονος. Φαίνεται ότι ήταν κατώτερα από τα δικά μας Λαγωνικά, που είναι πολύ διαδεδομένα στην Ασία και στα περίχωρα της Κων/πολεως, όπου μπορούν να αναπτύξουν τα ταλέντα τους, στις πεδιάδες της Θράκης και της Ανατολίας. Είχαμε μαζί μας ένα από αυτά τα σκυλιά της Κρήτης, που μας εξυπηρετούσε μερικές φορές στα πιο απομονωμένα μέρη. Ο Αράμπ (Αράπης) -αυτό ήταν το όνομα του- είχε μια τέτοια απέχθεια για όσους φορούσαν τουρμπάνια ή σκουφιά, ώστε αποσυρόταν σε μια από τις γωνίες του προθαλάμου του σπιτιού του προξένου μας και περίμενε εκεί ήσυχα να του δώσουν να φάει, χωρίς να τολμά να μπει στη κουζίνα. Μόλις εμφανιζόταν κάποιος με καπέλο, ο Αράμπ ερχόταν να του κάνει χίλιες χαρές . Πιάσαμε φιλιά με αυτό το «αυτόματο», όταν καταλάβαμε τα πλεονεκτήματα που μπορούσε να αποκομίσει κανείς από αυτό, και συνδέθηκε περισσότερο με εμάς παρά με τους άλλους Γάλλους. Στην εξοχή δεν είχαμε παρά να του δώσουμε σήμα, δηλαδή να χτυπήσουμε παλαμάκια και να τον φωνάξουμε με το όνομα του 3-4 φορές. Έφευγε αμέσως για να κυνηγήσει και δεν επέστρεφε ποτέ χωρίς να μας φέρει λαγό ή χοίρο...
Voyage en Grece en Turquie par ordre de Louis XVI et avec l' autorisation de la cour ottomane
G. S. SONNINI Paris an IX (1801) σελίδα 429
....Ένα άλλο είδος οικιακών ζώων της νήσου Κρήτης, πιστών φίλων του ανθρώπου και συντρόφων του αλόγου είναι τα σκυλιά που εθεωρούντο παλαιότερα, λόγω της ταχύτητας και της ελαφρότητας των, τα καλύτερα της Ελλάδος, μετά από εκείνα της Λακαιδέμονος. Αλλά η φυλή αυτή έχει νοθευτεί κυρίως από τότε που οι Τούρκοι, μεγάλοι εχθροί του σκύλου, κατέλαβαν αυτή την όμορφη χώρα. Οι σκύλοι της Κρήτης όπως και σχεδόν όλοι της Ανατολής, είναι ένα είδος λεβριοειδούς ή κυνηγετικών, από τους οποίους δεν λείπει για να είναι όμορφα σκυλιά, παρά μερικές προφυλάξεις. Αλλά σ' αυτές τις χώρες τυραννίας και σκλαβιάς αυτά τα ζώα, για τα οποία η τρυφερότητα είναι μια ανάγκη, δεν μπορούν να ασκήσουν αυτή την αξιαγάπητη ιδιότητα του ενστίκτου των, απωθούμενα από παντός, μάταια αναζητούν να δώσουν κάποιο σημάδι (αυτής της ιδιότητας).
ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Του Robert Pashley Esq. (1834)
Τόμος Α - σελίδα 46,47
....Πλησιάζοντας μας υποδέχτηκαν τα έντονα γαυγίσματα αρκετών σκύλων. Συνέχισαν να δείχνουν την αντιπάθεια τους προς τους ξένους με τα ασυνήθιστα ρούχα για αρκετή ώρα μετά την εγκατάσταση μας ανάμεσα τους. Αυτοί οι Κρητικοί σκύλοι δεν είναι τόσο άγριοι όσο της Αλβανίας. Εκεί άλλωστε έχει διατηρηθεί η καθαρόαιμη ράτσα των Μολοσσών, προς μεγάλη λύπη των Ευρωπαίων ταξιδιωτών. Τα Κρητικά ζώα ανήκουν όλα στην ίδια ράτσα, χαρακτηριστική στο νησί. Ο Tournefort τα αποκαλεί "des levriers batards"(νόθα λαγωνικά). Είναι μικρότερα από τα Λαγωνικά, με αδρότερο και μακρύτερο τρίχωμα,* ενώ το κεφάλι τους μοιάζει με λύκου. Ακολουθούν το θήραμα με την οσμή και είναι οξυδερκή ζώα που μοιάζουν περισσότερο με κοινό σκύλο παρά με Λαγωνικό. Έχω την βεβαιότητα, ότι αυτοί οι σκύλοι είναι οι καθαροί απόγονοι αυτών που αναφέρονται από τους αρχαίους συγγραφείς.**
Το διάσημο σκύλο του Κέφαλου από τον οποίο υπερηφανεύονταν ότι κατάγονται αυτοί του Μολοσσού και της Χαωνίας, υποτίθεται ότι απέκτησε η Πρόκρις από το Μίνωα*** τον Μυθικό βασιλιά του νησιού. Αυτό και μόνο το γεγονός δείχνει πόσο φημισμένη πρέπει να ήταν η Κρητική ράτσα κατά την μακρινή αρχαιότητα.
*Claudian, De Consulatu stilichonis il 300: "Γαυγίζουν τα μαλλιαρά από την Κρήτη και τα λυγερά από την Σπάρτη"
**Αιλιανός, ό.π.: «Κύων Κρήσσα κοιφή, και αλτική, και ορειβασίαις σύντροφος και μέντοι και αυτοί Κρήτες τοιούτους αυτούς περιδεικνύσι, και άδει η φήμη» Λιβάνιος, που αναφέρεται από τον Meursius,σελ.95: «Των Κρητών κυνών αι ρινηλατούσαι». Σε πολλά κείμενα αρχαίων συγγραφέων αναφέρονται μαζί με την Σπαρτιάτικη ράτσα που φημίζεται για την καλή οσμή. (Loberck 2 v.7).
***Απολλόδωρος, βιβλιοθήκη, 2,4,7: «Τον κύνα όν Πρόκρις ήγαγεν εκ Κρήτης παρά Μίνωος λαβούσα» Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, ΧΧΧΙΙΙ: «Αμφότερα δε ταύτα Μίνως έλαβε και ύστερον εδωρήσατο αύτη» DAREMBERG & SAGLIO
«Λεξικό Ελληνικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων» σελ 879-880
Κρητική Φυλή. Οι σκύλοι αυτοί ήταν γνωστοί για τη δεινότητά τους στο κυνήγι, κυρίως στο κυνήγι του αγριόχοιρου. Ήταν περίφημη η φινέτσα του ρύγχους τους. Ελαφριοί, δυναμικοί, μαχητικοί, δεν κουράζονταν ποτέ στις ορεινές πορείες. Θωρούνταν ικανοί να αναμετρηθούν με αρκούδες ή με άλλα φοβερά θηρία της ίδιας δύναμης. Δεν νοούταν πλήρης αγέλη κυνηγετικών σκύλων χωρίς έναν καλό κρητικό ιχνηλάτη. Τα ωραία αυτά σκυλιά χρησιμοποιούνταν επίσης στη φύλαξη των κοπαδιών, των σπιτιών και των δημόσιων κτηρίων. Ήταν και πολύ χρήσιμοι σύντροφοι στα ταξίδια. Τα ζευγάρωναν με τα Πεονικά ή με τα σκυλιά της Σπάρτης. Ο κρητικός σκύλος φαίνεται πως σχετίζεται με τα είδη που εμείς αποκαλούμε «μαντρόσκυλα» (matins) [σημ. μεταφρ.: οι μη-επιστημονικές ονομασίες dogue και matin, σχεδόν συνώνυμες στα γαλλικά, μεταφράζονται αδιακρίτως μαντρόσκυλο και μολοσσός στα λεξικά] και κυνηγόσκυλα. Φαίνεται πως μία από τις δύο χαρακτηριστικές περιγραφές σκύλου του Οππιανού αφορά κρητικό σκύλο, χωρίς όμως αυτός να ονομάζει τους σκύλους που περιγράφει: σώμα νευρώδες και επίμηκες, κεφάλι μεσαίου μεγέθους και ελαφρύ, μάτια μεγάλα με κόρες σπινθηροβόλες απαλού γαλάζιου χρώματος, στόμα «σχιστό» και εξοπλισμένο με δυνατά δόντια, κοντά αυτιά καλυμμένα από λεπτό δέρμα, μπροστινά μέλη κοντύτερα από τα πίσω, μακρύ και ίσιο κνημιαίο οστό, μεγάλες ωμοπλάτες, τοξοειδή πλευρά, σαρκώδεις γλουτούς - χωρίς όμως να είναι και λιπώδεις - απ' όπου πετάγεται μια ουρά τραχιά, χοντρή και με μακριές τρίχες.
Ο Κλαύδιος αποκαλεί τα σκυλιά αυτά Hirsutas [τριχωτά]Cressas. Το σκυλί που αναπαριστάται σε ένα νόμισμα της Φαιστού πρόκειται ασφαλώς για τύπο της φυλής αυτής, σε πολύ μικρότερες όμως αναλογίες. Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να αναγνωρίσουμε κρητικά σκυλιά σε μεγάλο αριθμό ζωγραφικών παραστάσεων, ακόμη και σε αμφορείς παλαιού -λεγόμενου κορινθιακού- τύπου καθώς και σε κάποια έργα γλυπτικής όπου αναπαράγονται θέματα όπως το κυνήγι του Καλυδώνιου, ο θάνατος του Ακταίου ή του Άδωνι, κλπ. Συχνά τα βλέπουμε ανακατεμένα με άλλα σκυλιά να ορμούν σε αγριόχοιρους ή να κυνηγούν ελάφια. Άλλες φορές απεικονίζονται στο ρόλο του τσοπανόσκυλου, ζωγραφισμένα δυνατά και με καλά διαγεγραμμένους μυς. Ωστόσο, είναι λιγότερο λεπτόσωμα από τα λαγωνικά, τα πλευρά τους δεν είναι τόσο βαθουλωτά, το κρανίο τους είναι λιγότερο μακρύ, ο λαιμός πιο χοντρός και καλυμμένος από τρίχες, οι γλουτοί πιο σφριγηλοί, η ουρά μακριά και τριχωτή και τα αυτιά κοντά. Ο ταξιδιώτης Sonnini, ο οποίος επισκέφτηκε την Κρήτη στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, διέγνωσε τον εκφυλισμό των σκυλιών της νήσου, γεγονός που αποδίδει στην αποστροφή των Τούρκων για το ζώο αυτό..........
Επίγραμμα Αντιπάτρου του Θεσαλονικέως 268 π.Χ. (Από την Ιστορία της Κτηνιατρικής)
Κρήσσα κύων ελάφοιο κατ’ ίχνιον έδραμε Γοργώ, έγκυος, αμφοτέρην Άρτεμιν ευξαμένη. Τίκτε δ’ αποκτείνουσα. Θοή δ’ επένευσεν Ελευθώ άμφω ευαγρίης δώρα και ευτοκίης. Και νύν εννέα παισί διδοί γάλα, φεύγετε, Κρήσσαι κεμμάδες, εκ τοκάδων τέκνα διδασκόμεναι.
«Η Κρητική σκύλα Γοργώ, έγκυος έτρεχε στα ίχνη ενός ελαφιού, προσευχόμενη στην Άρτεμη με τη
διπλή της ιδιότητα. Γέννησε καθώς το σκότωνε και γρήγορα η Ελευθώ έφερε δώρο και τα δύο, για επιτυχίες στο κυνήγι και για ευτοκία. Τώρα θηλάζει εννιά κουτάβια. Φεύγετε μακριά νεαρές ελαφίνες της Κρήτης, τώρα που μαθαίνετε τι παιδιά θα βγουν από τέτοιες μάνες».
